Tiền dân bỏ vào quỹ bình ổn xăng dầu đang ở đâu?

Cũng theo ông này, việc để quỹ tại doanh nghiệp là hợp lý và minh bạch bởi hàng tháng, các đầu mối phải báo cáo với Bộ Tài chính, Bộ Công Thương và “lâu lâu” Bộ Tài chính thực hiện kiểm tra. Mọi con số về trích lập, sử dụng đều được “thể hiện đầy đủ trên sổ sách”.

Tuy nhiên, chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long nhìn nhận, khó lòng tin lời doanh nghiệp bởi sổ sách là một chuyện, thực tế có khi lại rất khác.

Không chỉ vậy, không ít lần, vì sự thiếu nhạy bén của cơ quan điều hành mà doanh nghiệp đã hết lỗ nhưng vẫn được dùng hàng trăm đồng từ quỹ bình ổn. Lúc đó, doanh nghiệp đã lời (có lợi nhuận định mức) lại càng lời thêm trong khi người dân phải chịu giá cao.

Cần cơ chế mới cho quỹ bình ổn

Một vấn đề trong cơ chế vận hành quỹ bình ổn giá xăng dầu được giới chuyên gia chỉ ra là quỹ đặt tại doanh nghiệp, vừa không đảm bảo tính minh bạch, vừa rất phí phạm vì không sinh lời. Đơn cử như trong lần này, số dư là hơn 842 tỉ đồng, nếu gửi tiết kiệm với lãi suất không kỳ hạn thì số tiền lời mỗi ngày mỗi tháng không phải là nhỏ.

Chính vì vậy, theo ông Long, quỹ cần được tập trung ở một mối như quỹ chung hoặc kho bạc. Đơn vị quản lý quỹ có thể gửi tiết kiệm để sinh lời, gia tăng giá trị cho người tiêu dùng. "Trong kinh tế thị trường, người ta nói rằng, tiền trong nhà là tiền chửa, tiền ra cửa là tiền đẻ. Không cho tiền ra cửa để đẻ thì phí phạm", ông Long nói.

Bộ Tài chính, một trong hai cơ quan tham gia điều hành giá xăng dầu cũng từng thể hiện quan điểm nên đưa quỹ về một đầu mối, thay vì để tại các doanh nghiệp.

Nhưng dưới góc nhìn của doanh nghiệp đầu mối, làm như vậy sẽ tạo ra cơ chế xin cho, thủ tục phiền phức mỗi khi các đơn vụ cần quyết toán số tiền đã sử dụng.

Tuy nhiên, chuyên gia Ngô Trí Long cho rằng, không nên vì sợ cơ chế xin cho, thủ tục phiền phức mà không lập quỹ chung. Chuyện nhũng nhiễu của cơ quan này, cơ quan kia là hệ lụy của cơ chế, không phải bản chất chính sách. Nếu chuyện đó xảy ra thì xử lý nghiêm người vi phạm.

Bên cạnh đó, một vấn đề khác của quỹ bình ổn hiện nay là chỉ có người tiêu dùng đóng góp theo hình thức ứng trước (chi trong tiền xăng, dầu) và chờ thụ hưởng sau (trong trường hợp Nhà nước muốn kềm giữ giá). Điều đó là không công bằng. Do vậy, cần phải có sự chia sẻ từ phía doanh nghiệp, dù phần đóng góp này rất nhỏ.

Không chỉ vậy, cơ quan điều hành cần theo sát diễn biến thị trường để quyết định cho phép hoặc ngưng sử dụng quỹ kịp thời, đảm bảo tiền của người tiêu dùng được dùng đúng nơi, đúng chỗ, không phải để doanh nghiệp "xài sang" trong khi lại phải mua xăng, dầu giá cao.