Mấu chốt cạnh tranh là giá bán

Xăng sinh học E5 (hay còn gọi là gasohol) là hỗn hợp của 95% xăng không chì và 5% ethanol nhiên liệu biến tính (nồng độ 97%). Nói một cách ngắn gọn, xăng E5 là xăng A95 có pha 5% cồn sinh học. Xăng E5 đã được lưu hành tại Việt Nam từ năm 2010, tuy nhiên, thay vì phát triển, trên thực tế, nhiều nhà máy sản xuất cồn ethanol rơi vào cảnh “bỏ thì thương, vương thì tội”. Câu chuyện từ vùng nguyên liệu sắn ở Thanh Sơn (Phú Thọ) là một ví dụ. 

Trước đây, diện tích trồng sắn của huyện khoảng 1.500ha, khi có chủ trương quy hoạch thành vùng nguyên liệu cho Nhà máy Ethanol Tam Nông, diện tích trồng sắn chuyên canh tăng lên 1.700ha và 800ha trồng xen canh. Thế nhưng sau 2 vụ, chẳng ai thu mua do nhà máy chậm tiến độ, sản phẩm của bà con nông dân phải chịu cảnh tư thương ép giá. Hiện có đến 3/7 nhà máy nhiên liệu sinh học tạm dừng hoạt động vì nguyên nhân duy nhất là sản phẩm làm ra không tiêu thụ được.

Với thực trạng này, xem ra, thời hạn 7 tháng nữa để cơ quan quản lý cũng như các đơn vị nhà máy sản xuất đưa loại xăng sinh học E5 ra phổ biến thị trường không phải là điều đơn giản. Các chuyên gia cho rằng bản thân người tiêu dùng ít biết đến các tính năng thân thiện môi trường của E5, cũng như tâm lý tiêu dùng quen sử dụng xăng Ron A92 cũng như A95. Điểm nữa, vì chính mạng lưới phân phối mỏng, nên người tiêu dùng khó tiếp cận. Trong 13.000 cửa hàng bán xăng dầu trên toàn quốc, thì chỉ só 169 cửa hàng bán xăng E5. Riêng tại Hà Nội, có đến 500 điểm bán xăng, nhưng chỉ có 3 cây xăng bán xăng E5, mà số lượng bán ra cũng rất ít ỏi...

Đầu ra không thoát, khiến cho các nhà máy sản xuất xăng sinh học rơi vào cảnh sống dở chết dở. Chẳng hạn, đi vào hoạt động từ tháng 4/2012, Nhà máy sản xuất Ethanol nhiên liệu tại Bình Phước của Tập đoàn Dầu khí quốc gia Việt Nam (PVN) đã sản xuất được 13,677 triệu lít cồn. Tuy nhiên, lượng sản phẩm bán nội địa được 9,099 triệu lít, xuất khẩu được 0,1 triệu lít. Tức là không làm thì không được, làm rồi không biết bán ở đâu. Cả 7 dự án sản xuất Ethanol trên cả nước đang khốn khổ khi các nhà máy hoạt động với công suất cầm chừng 20%, thậm chí phải ngừng sản xuất như Công ty cổ phần Đồng Xanh... Song, lộ trình đã đặt ra theo Thủ tướng chỉ đạo là phải quyết tâm thực hiện. Hiện nay, Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) đã có những động thái riêng như rà soát các chi phí phát sinh tăng khi triển khai kinh doanh xăng E5 tại Petrolimex, cử đoàn chuyên gia đi học hỏi kinh nghiệm phối trộn, kinh doanh xăng sinh học tại Thái Lan…

Tổng Giám đốc Trần Văn Thịnh cho biết Petrolimex đang yêu cầu Công ty Xăng dầu Quảng Ngãi báo cáo chi tiết thực trạng hệ thống cửa hàng xăng dầu và hệ thống đại lý, tổng đại lý để nghiên cứu, chỉ đạo phương án tiếp nhận xăng E3/E5 bằng đường bộ từ Nhà máy Lọc dầu Dung Quất với lộ trình của UBND tỉnh Quảng Ngãi yêu cầu triển khai từ ngày 1/6/2014.

Như vậy, lộ trình có, quyết tâm của cơ quan quản lý có, Petrolimex cũng như PVN có thể có những nước đi để hoàn thành mục tiêu chung... Cùng với đó, theo TS Đoàn Văn Bình, Viện trưởng Viện Khoa học năng lượng, thì vấn đề mấu chốt để xăng ra thị trường là giá vẫn đang thiếu cạnh tranh...