Có nên tăng quyền tự quyết giá xăng dầu cho doanh nghiệp?

 Dự thảo nghị định thay thế Nghị định 84 về cơ chế kinh doanh xăng dầu vừa được Bộ Công Thương trình Thủ tướng. Theo đó, các DN xăng dầu sẽ được quyền tăng giá trong phạm vi 3%, khi các yếu tố đầu vào cấu thành giá cơ sở biến đổi tăng 3% so với giá bán lẻ hiện hành (dự thảo trước đó là 2%).

Ngày 23/6, giá xăng RON 92 tăng 330 đồng/lít lên mức 25.230 đồng/lít.

Trước đó, Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam cũng đã đề xuất cho các DN kinh doanh xăng dầu được tự quyết định điều chỉnh giá khi yếu tố cấu thành giá biến động ở mức 3%. Theo ông Phan Thế Ruệ- Chủ tịch Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam, trường hợp giá cơ sở tăng 3-7%, DN được tăng 3% cộng thêm 60% mức tăng giá trên 3-7%, 40% còn lại sử dụng Quỹ Bình ổn. Trường hợp các yếu tố cấu thành biến động làm giá cơ sở trăng trên 7% thì Nhà nước sử dụng các biện pháp bình ổn thông qua Quỹ Bình ổn và thuế.

Giải thích cho việc nên tăng biên độ tăng giá xăng của DN kinh doanh xăng dầu, đại diện Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam cho rằng, đây là cách để doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu hoạt động linh hoạt theo cơ chế thị trường, kích thích các doanh nghiệp giảm chi phí quản lý, cạnh tranh về giá. Hơn thế nữa là giảm ảnh hưởng của các doanh nghiệp đang chiếm thị phần bán lẻ tại Việt Nam.

Các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu cũng cho rằng biên độ điều chỉnh giá ở mức 3% là hợp lý. Theo ông Nguyễn Thế Dũng - Chủ tịch kiêm Tổng Giám đốc Công ty TNHH MTV Thương mại Dầu khí Đồng Tháp (Petimex) nhận định, mỗi lần có biến động, giá chỉ tăng trong khoảng 3%, tương đương tăng 400- 600 đồng/lít sẽ tránh được tình trạng đầu cơ, găm hàng và người dân cũng sẽ dễ chấp nhận hơn.

Ngược lại với dự thảo của Bộ Công Thương và ý kiến của các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu, các chuyên gia kinh tế lại cho rằng 3% là quá nhiều, cơ chế tăng giá cũng quá dễ dãi nên có thể dẫn đến nguy cơ giá xăng có chiều hướng tăng liên tục. Ông Phạm Tất Thắng nhận định, ở 2 nấc đầu (3% và 7%), các DN xăng dầu sẽ chỉ cần kê khai giá tới cơ quan nhà nước có thẩm quyền trước vài ngày là có quyền tăng giá. Ở nấc thứ 3, khi diễn biến giá xăng dầu tăng cao quá 7%, DN cần phải báo cáo lên bộ quản lý trong 5 ngày để xem xét. Nếu quá thời hạn này, bộ không có hồi âm, DN cũng có thể được phép tự tăng giá. Như vậy, không có gì để “quản” việc tăng giá của DN và cũng chả có “cương” nào kìm được sự tăng giá của DN. Như vậy, việc người dân lo ngại giá xăng dầu sẽ tăng mạnh, liên tục là có cơ sở.

Có chuyên gia kinh tế cho biết cũng không đồng tình với quan điểm của nhà soạn thảo nghị định này khi cho rằng, quyền của DN được nới rộng hơn là để tăng tính cạnh tranh cao và với mức này, mỗi lần tăng giá xăng dầu sẽ chỉ vào khoảng 500 đồng/lít, vẫn đảm bảo co hẹp lại so với quyền tăng 7% như quy định trong Nghị định 84 hiện nay. Thị trường xăng dầu chưa hình thành cạnh tranh đúng nghĩa nên việc nới rộng quyền cho DN xăng dầu ắt sẽ khiến giá xăng dầu “nhảy” loạn xạ, người dân, DN không có quyền lựa chọn giá khi mua xăng và quyền lợi của người dân sẽ chỉ ở trong tay một vài DN xăng dầu lớn như hiện nay?!”.

Câu chuyện về quyền tự quyết và minh bạch giá xăng dầu Việt Nam vẫn còn chưa có hồi kết. Bộ Công Thương nên xem xét, lấy ý kiến góp ý để hoàn thiện dự thảo Nghị định kinh doanh xăng dầu mới để đảm bảo lợi ích, phù hợp với thu nhập đang còn thấp của người dân nước ta.