Tranh cãi quanh nghị định về kinh doanh xăng dầu

Tính giá xăng dầu theo cơ sở nào?

Theo thông tin Thời báo Kinh tế Sài Gòn Online có được, dự thảo nghị định xăng dầu mới quy định giá cơ sở (hình thành bởi giá nhập khẩu, thuế, phí... làm cơ sở tính giá bán lẻ trong nước) sẽ được tính bằng giá thế giới bình quân 15 ngày đầu của chu kỳ dự trữ xăng dầu bắt buộc (quy định chu kỳ là 30 ngày).

Quan điểm này của Bộ Công Thương không nhận được ý kiến đồng tình của Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch Đầu tư. Theo hai bộ này thì lấy giá 15 ngày đầu chu kỳ sẽ khiến giá xăng dầu trong nước không phù hợp với biến động của giá thế giới, lặp lại tình trạng giá thế giới giảm nhưng giá trong nước lại tăng và ngược lại như đã từng diễn ra lâu nay. Vì vậy, cần lấy giá của 15 ngày cuối trong chu kỳ dự trữ.

Trong tờ trình gởi Chính phủ, Bộ Công Thương lập luận rằng, nếu làm như phương án đề xuất của Bộ Tài chính và Bộ Kế hoạch Đầu tư thì Nhà nước phải dùng ngân sách để chi trả cho thương nhân đầu mối chi phí dự trữ xăng dầu của 15 ngày dự trữ bao gồm giá vốn 15 ngày dự trữ, lãi suất ngân hàng, chênh lệch tỷ giá (khi có biến động tỷ giá) để dự trữ bắt buộc 30 ngày theo yêu cầu của Chính phủ.

Trong khi đó, việc lấy chu kỳ tính giá trên cơ sở bình quân 15 ngày đầu vừa phản ánh chính xác và bám sát diễn biến giá xăng dầu thế giới, phù hợp với thực tiễn kinh doanh xăng dầu của Việt Nam vì sau khoảng 7-15 ngày kể từ ngày nhập khẩu thì hàng mới về đến nơi, vừa bảo đảm được quy định thương nhân phải dự trữ xăng dầu bắt buộc trong 30 ngày mà Nhà nước không phải bỏ ngân sách.

Theo quy định hiện hành, giá cơ sở được tính bằng giá thế giới bình quân 30 ngày, bằng với chu kỳ dự trữ.

Quỹ bình ổn giá xăng dầu: ai thu, thu thế nào, sử dụng ra sao?

Một nội dung khác cũng còn đang tranh cãi là việc trích lập, sử dụng quỹ bình ổn giá xăng dầu. Trong dự thảo, Bộ Công Thương đề xuất là quỹ do thương nhân đầu mối hạch toán riêng bằng một tài khoản mở tại ngân hàng và chỉ sử dụng vào mục đích bình ổn giá xăng dầu như quy định.

Bên cạnh đó, việc trích lập được thực hiện khi giá cơ sở thấp hơn giá bán lẻ hiện hành (Nghị định 84 hiện đang quy định việc trích lập được thực hiện luôn luôn, thường xuyên). Trong khi đó, việc sử dụng được thực hiện khi giá cơ sở cao hơn giá bán lẻ hiện hành hoặc việc tăng giá ảnh hưởng đến phát triển kinh tế - xã hội và đời sống người dân.

Bộ Công Thương cho rằng, nếu cứ trích lập quỹ bình ổn giá xăng dầu ngay cả khi giá cơ sở cao hơn giá bán lẻ khiến giá bán lẻ phải điều chỉnh tăng thì giá lúc này đã phải tăng thêm một khoản bằng khoản trích lập quỹ bình ổn và người dân không có cơ hội sử dụng xăng dầu với mức giá thấp.

Bộ Tài chính lại không đồng tình với quan điểm này và cho rằng, việc trích lập quỹ bình ổn một cách liên tục, thường xuyên giúp tạo nguồn lực để bình ổn giá xăng dầu trong nước trong từng thời kỳ.Đồng thời, bộ này cũng muốn không cần quy định chi tiết cơ chế trích lập, sử dụng quỹ trong nghị định mà để Bộ Tài chính phối hợp với Bộ Công Thương ban hành hướng dẫn sau.

Các nội dung trên, hiện đang được lấy ý kiến đóng góp của các thành viên Chính phủ sau khi Bộ Công Thương trình bản dự thảo lần cuối lên Chính phủ hồi tháng 1-2014.

Liên quan đến việc ban hành nghị định kinh doanh xăng dầu mới nhằm thay thế cho Nghị định 84/2009/NĐ-CP ban hành ngày 15-10-2009 và có hiệu lực cùng năm, mới đây, Bộ Công Thương, đơn vị chủ trì xây dựng nghị định đã được Ủy ban Thường vụ Quốc hội lưu ý rằng cần sớm ban hành quy định trên nhằm tạo ra môi trường sản xuất, kinh doanh lành mạnh cũng như minh bạch hóa công tác điều hành giá xăng dầu.

Nghị định mới về kinh doanh xăng dầu là quy định được các doanh nghiệp xăng dầu đầu mối lẫn người tiêu dùng đặc biệt quan tâm. Bởi lẽ, văn bản này quy định những vấn đề mấu chốt của thị trường xăng dầu, từ cơ chế tính giá cho đến quyền quyết định tăng giảm giá của doanh nghiệp đầu mối.