Quỹ bình ổn thực chất là khoản ứng trước của người dân?

Mới đây, Bộ Tài chính đã ra quyết định tăng mức sử dụng quỹ bình ổn xăng RON 92 và dầu madut và được chính thức áp dụng từ 20h ngày hôm qua (12/6).

Nguyên nhân của sự thay đổi mức quỹ bình ổn xăng dầu này là vì thực tế, mức giá cơ sở của xăng RON 92 và dầu madut đều vượt giá bán lần lượt là 441 đồng/lít và 412 đồng/kg. Còn dầu diesel 0,05S và dầu hỏa thì đang có lãi lần lượt là 144 đồng/lít và 103 đồng/lít. Do đó, Bộ Tài chính đã cho phép doanh nghiệp tăng mức sử dụng quỹ bình ổn với xăng RON 92 từ 200 đồng/lít lên 420 đồng/lts còn dầu madut tăng mức sử dụng quỹ bình ổn lên 420 đồng/kg. Với dầu diesel 0,05 và dầu hỏa thì Bộ quyết định ngừng sử dụng quỹ bình ổn đồng thời giảm giá bán (với dầu diesel 0,05 còn 22.536 đồng/lít, dầu hỏa 22.377 đồng/lít) 2 mặt hàng này.

Với việc sử dụng quỹ bình ổn (Quỹ BOG) này để “bình ổn” giá cho người mua xăng dầu, Bộ Tài chính cho rằng công cụ này đã được sử dụng hiệu quả vì “nếu không có công cụ Quỹ BOG thì giá xăng dầu trong nước đã phải tăng cao hơn và tần suất tăng giá cũng nhiều lần hơn”. Bộ đưa ra dẫn chứng năm 2013 nếu không có công cụ Quỹ BOG thì giá xăng dầu trong nước đã phải tăng ngay từ những ngày đầu năm. Chính việc sử dụng quỹ này đã góp phần giữ giá ổn định hoặc kiềm chế mức tăng giá bán xăng dầu trong 16 lần điều hành trong năm 2013. Tương tự, trong 5 tháng đầu năm 2014, trước tình hình giá xăng dầu thế giới phức tạp, việc sử dụng quỹ bình ổn đã góp phần ổn định giá bán xăng dầu trong nước, chỉ điều chỉnh tăng 3 lần nhưng hầu hết mức tăng mức tăng đều kiểm chế do sử dụng Quỹ BOG.

Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng Quỹ BOG thực sự không được hiệu quả như mong đợi và người dân chẳng được hưởng lợi gì từ quỹ này. Bởi người mua xăng dầu tuy được mua xăng dầu bình ổn giá không tăng trong tương lai gần nhưng thực chất là người dân đã ứng trước cho phần giá tăng lên này. Lấy ví dụ như giá bán lẻ xăng chưa bao gồm tiền trích vào Quỹ BOG là 20.000 đồng/lít. Sau khi trích quỹ bình ổn là 5% giá xăng thì giá bán lẻ xăng sẽ thành 21.000 đồng/lít. Do đó, thời điểm hiện tại, việc trích lập Quỹ BOG đã lấy đi của người mua xăng dầu thêm 1.000 đồng/lít.

Giả sử 1 tháng sau, giá xăng dầu nhập khẩu biến động khiến giá bán lẻ trong nước lẽ ra phải tăng 5% (1.000 đồng/lít) nhưng nhờ có Quỹ BOG mà giá bán lẻ xăng dầu vẫn giữ nguyên mức cũ, không thay đổi. Lúc này, tưởng chừng người mua xăng đã được hưởng lợi 1.000 đồng/lít nhưng thực chất là họ đã ứng trước số tiền này 1 tháng trước đó, thông qua trích lập Quỹ BOG. Điều đó cũng có nghĩa là: người tiêu dùng phải “bóp” chi tiêu trong quá khứ (do giá xăng tăng) để giữ được chi tiêu trong hiện tại. Đây cũng có thể là một trong những nguyên nhân khiến chỉ số giá qua các tháng được báo cáo là tăng không đáng kể hay ở mức thấp nhất trong vòng một thập kỷ qua.

Và hiện tại, người dân vẫn đang tiếp tục phải “ứng trước” cho khoản chi tương lai này.